Formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej

Forma prawna określa przede wszystkim, kto ponosi odpowiedzialność materialną, kto sprawuje funkcje kierownicze i jest uprawniony do reprezentowania przedsiębiorstwa na zewnątrz, jak określana jest zdolność do zaciągania i obsługi kredytów, kto jest płatnikiem podatku, a także kto decyduje o podziale zysku i pokrywa straty.

Formy prawne przedsiębiorstw można podzielić na:

• formy paneuropejskie, które obowiązują we wszystkich krajach członkowskich Unii Europejskiej,
• formy krajowe, które obowiązują na terenie danego kraju.

Każda forma prawna przedsiębiorstwa uregulowana jest w innym akcie prawnym.

Spółki prawa handlowego dotyczą:

1. Spółki osobowej

2. Spółki partnerskiej

Spółka partnerska "SP. P." prowadzi własne przedsiębiorstwo pod własny biznes. Partnerami w spółce mogą być tylko osoby fizyczne, pełnomocne do realizacji wolnych zawodów np. architekt, księgowy, adwokat, aptekarz lub lekarz, pobierające za swoją pracę indywidualne wynagrodzenie, którego część jest przeznaczona na utrzymanie spółki.

3. Spółki jawnej

Spółka jawna "SP. J." to przedsiębiorstwo wspólników odpowiedzialnych, za przyrzeczenie spółki bez ograniczeń całym ich majątkiem. Udziały współudziałowców mogą być równe, ale nie muszą. W spółce jawnej odpowiedzialność za zobowiązania spółki kolektywnie ponoszą wszyscy wspólnicy, z pozostałymi wspólnikami, bez ograniczeń, całym swoim majątkiem, zarówno obecnym, a także przyszłym.

4. Spółki komandytowej

Spółka komandytowa "SP. K." prowadzi przedsiębiorstwo pod własny biznes, w którym co najmniej jeden wspólnik tzw. komandytariusz, posiada ograniczoną odpowiedzialność za świadczenia spółki i co najmniej jeden udziałowiec spółki tzw. komplementariusz ponosi absolutną odpowiedzialność. Zadaniem tej spółki musi być realizowanie działalności gospodarczej.

5. Spółki komandytowo-akcyjnej

Spółka komandytowo-akcyjna "S. K.A." prowadzi przedsiębiorstwo pod własny biznes, w którym co najmniej jeden udziałowiec, czyli komplementariusz ponosi nieograniczoną odpowiedzialność za świadczenia spółki i co najmniej jeden z udziałowców jest akcjonariuszem. Aktywa finansowe tej spółki, powinny wynosić najmniej 50000 zł.

6. Spółki kapitałowej

7. Spółki akcyjnej

Spółka akcyjna "S. A." prowadzi przedsiębiorstwo pod własny biznes, utworzoną przez jedną lub więcej osób, czyli akcjonariuszy, którzy są jej twórcami. Akcjonariusze nie ponoszą odpowiedzialności, za powinności spółki, lecz są zobowiązani wyłącznie do świadczeń ustalonych w statucie. Po rejestracji spółki akcyjne w rejestrze przedsiębiorców, zdobywa ona osobowość prawną. Aktywa zakładowe powinny wynosić co najmniej 500 tyś. zł.

8. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością "SP. Z.O. O." prowadzi przedsiębiorstwo pod własny biznes, może być utworzona przez jedną lub więcej osób czyli wspólników, którzy nie ponoszą odpowiedzialności, za powinności spółki i są zobowiązane wyłącznie do zadań określonych w umowie. Aktywa finansowe powinny wynosić co najmniej 50000 zł.

Kodeks cywilny dotyczy:

• Przedsiębiorstwo prywatne osoby fizycznej

Jest to jedna z najprostszych organizacyjnie form przedsiębiorstwa, do prowadzenia przez osoby fizyczne Polsce. Osoba ta może zacząć prowadzenie działalności, w momencie zarejestrowania wniosku, o dokonanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. W niektórych przypadkach osoba chcąca prowadzić działalność, musi uzyskać koncesję lub zezwolenie oraz pokazać dokumenty zaświadczające o posiadaniu wymaganych uprawnień do prowadzenia tej działalności.

• Spółka cywilna

Spółka cywilna "S. C." jest formą długotrwałego, pedantycznego współdziałania dwóch lub większej ilości osób na podstawie zawartej umowy, w celu zdobycia wspólnego celu gospodarczego. Każdy udziałowiec musi wnieść swój wkład, w postaci aporty tzn. wkładu rzeczowego lub gotówki, która tworzy kapitał spółki, a za pracę wspólnika nie przysługuje wynagrodzenie. W tej spółce nie ma możliwości sprzedaży wkładu udziałowego osobom trzecim, natomiast przyjęcie kolejnego udziałowca wiąże się, ze zmianą w umowie. Wspólnicy odpowiadają całym swoim majątkiem za powinności spółki. Spółkę cywilną można założyć na czas określony lub na czas nieokreślony, mając na celu wykonanie jakiegoś pojedynczego projektu. Spółka jest formą odpowiadającą prowadzeniu łatwej i ograniczonej działalności, jak np. sklep, zakład rzemieślniczy lub mała hurtownia.

Pozostałe podmioty gospodarcze to:

• Przedsiębiorstwo państwowe - to przedsiębiorstwo jest samorządnym, samofinansującym się i samodzielnym podmiotem posiadającym osobowość prawną. Państwowe przedsiębiorstwo kreują organy założycielskie, do których należą banki państwowe oraz naczelne i centralne organy administracji rządowej. Organ założycielski rozstrzyga też o podziale, likwidacji i łączeniu działalności państwowej, oraz dokonuje kontroli i oceny jej działalności. Dokument organu o tworzeniu przedsiębiorstwa określa jego rodzaj, siedzibę, przedmiot działalności i przede wszystkim nazwę;
• Stowarzyszenie - o organizacja społeczna, która jest powoływana przez daną grupę osób mających wspólne zainteresowania/cele;
• Fundacja - to prawna forma organizacji pozarządowej, której istotną podstawą są środki finansowe, przeznaczone na określony punkt docelowy oraz regulamin zawierający przepisy dotyczące gospodarowaniem tym kapitałem. Fundacje są drugą po stowarzyszeniach, pod względem popularności, odmianą prawną pomiędzy organizacjami pozarządowymi;
• Spółdzielnia - jest własnowolną organizacją, o nie ograniczonej liczbie członków, która w interesie swoich uczestników prowadzi wspólną działalność gospodarczą. Stowarzyszenie spółdzielcze może prowadzić działalność oświatowo-kulturalną lub społeczną na rzecz swoich członków i środowiska. Spółdzielnia dzieli się na dwie grupy, ze względu na swoje działanie:
  1. Spółdzielnie pracy, tzn. spółdzielnie, które zatrudniają członków w celu zarobków, np. spółdzielnie inwalidów;
  2. Spółdzielnie użytkowników, tzn. spółdzielnie, które świadczą usługi na rzecz swoich członków, np. spółdzielnie mieszkaniowe.

Paneuropejskie formy prawne przedsiębiorstw

• Spółka europejska - może powstać wyłącznie poprzez np. utworzenie spółki zależnej, przez co najmniej dwie spółki w rozumieniu. Środki finansowe takiej spółki, muszą wynosić co najmniej 120 000 euro;
• Stowarzyszenie europejskie;
• Przedsiębiorstwo zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe (UCITS) - jest to przedsiębiorstwo polegające na zbiorowym inwestowaniu, uregulowanym na poziomie europejskim w strukturze dyrektyw Rady UE;
• Europejskie zgrupowanie interesów gospodarczych (EZIG) - rolą tego ugrupowania, jest przede wszystkim ułatwianie lub rozwój działalności gospodarczej. Obowiązkiem EZIG jest powiązanie z działalnością gospodarczą jego uczestników i posiadanie do nich stosunku, o charakterze pomocniczym;
• Spółdzielnia europejska - jest to jedna z planowanych form kierowania działalnością gospodarczą. Na chwilę obecną trwają prace ustawodawcze, nad jej wprowadzeniem do rozporządzenia UE;
• Europejska spółka wzajemna - jest to jedna z proponowanych form kierowania działalnością gospodarczą. Były już projekty aby ją wprowadzić, aczkolwiek przez brak postępu wycofano je i nie ma planów co do ich powrotu;
• Europejska spółka prywatna - jest to jedna z planowanych form kierowania działalnością gospodarczą. Na chwilę obecną także trwają prace ustawodawcze, nad jej wprowadzeniem do rozporządzenia UE.